صعود ایمن به قله؛ نکات طلایی برای کوهنوردان/برای کوهنوردی به چه تجهیزاتی نیاز دارید؟

به گزارش بهار زاگرس، در زمستان ۱۴۰۴، جامعه کوهنوردی ایران با خبری تلخ مواجه شد؛ پیکر بانوی کوهنورد «طاهره حاصلی» که به‌صورت انفرادی برای صعود به قله دماوند اقدام کرده بود، در ارتفاع حدود ۴۶۰۰ متری جبهه جنوبی قله کشف شد. تیم‌های امداد و نجات پس از چند روز جست‌وجو، جسد او را در منطقه یخچال «کافر دره» پیدا کردند. این حادثه تلخ بار دیگر اهمیت آمادگی، همراهی با گروه و توجه به شرایط جوی را به‌طور جدی یادآوری کرد. طاهره حاصلی پیش از این نیز چندین بار به قله دماوند صعود کرده بود و از کوهنوردان با تجربه محسوب می‌شد اما حتی تجربه نمی‌تواند جایگزین برنامه‌ریزی دقیق، تجهیزات مناسب و پیش‌بینی شرایط جوی شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از حوادث کوهنوردی در ایران به دلیل صعود انفرادی، تغییرات ناگهانی هوا و تجهیزات ناکافی رخ داده‌اند و این واقعیت برای تازه‌کاران یک هشدار جدی است. به نظر می‌رسد علاقه و اشتیاق به قله باید با دانش، برنامه‌ریزی و احتیاط همراه باشد.

خطرات صعود انفرادی

صعود به کوه به صورت تنها، حتی برای افراد با تجربه، می‌تواند خطرناک‌تر از مسیر دشوار باشد. وقتی فرد تنهاست، در صورت بروز حادثه مانند افتادن، لغزش، سرمازدگی یا بیماری ناگهانی، هیچ کمکی در دسترس نیست. دسترسی محدود به کمک فوری، حتی داشتن تلفن همراه، که ممکن است سیگنال قطع شود یا باتری تمام شود، از جمله مشکلات جدی است.

خستگی، سرما یا استرس می‌تواند باعث تصمیم‌گیری‌های اشتباه شود و مدیریت تجهیزات و منابع نیز دشوار می‌شود، زیرا تقسیم وزن، مدیریت آب و غذا و استفاده از تجهیزات ایمنی، در حضور هم‌گروه ساده‌تر و ایمن‌تر است. همچنین خطر حوادث غیرمنتظره مانند سقوط سنگ، یخ‌زدگی، تغییر ناگهانی هوا یا سرمازدگی در صعود انفرادی بسیار بیشتر است و همراهی گروه می‌تواند این ریسک‌ها را کاهش دهد. حتی با تجربه و تجهیزات کامل، همراه داشتن حداقل یک هم‌گروه یا راهنما، میزان ریسک را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.

اهمیت شرایط جوی و پیش‌بینی آن

تغییرات ناگهانی هوا یکی از خطرناک‌ترین عوامل کوهنوردی است و حتی مسیرهای شناخته شده می‌توانند در اثر باد شدید، بارش برف یا کاهش دما ناایمن شوند. بررسی پیش‌بینی هوا قبل از صعود اهمیت زیادی دارد و بهتر است از منابع قابل اعتماد مثل سایت‌های هواشناسی کوهستان و اپلیکیشن‌های معتبر استفاده شود. همراه داشتن لباس ضدباد و ضدآب و تجهیزات اضطراری ضروری است و نشانه‌های محیطی مانند ابرهای تیره، باد شدید، رعد و تغییر ناگهانی دما، هشداری برای تصمیم‌گیری سریع هستند.

همچنین مدیریت زمان صعود به گونه‌ای که در طول روز و با دید کافی به قله برسید و شب را در مسیر باز نگذرانید، می‌تواند تفاوت بین یک تجربه ایمن و یک حادثه تلخ را رقم بزند. تجربه تلخ طاهره حاصلی نشان می‌دهد که تغییرات ناگهانی هوا همراه با صعود انفرادی می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. بررسی دقیق مسیر و شناخت نقاط خطرناک مسیر نیز قبل از حرکت اهمیت بالایی دارد تا در مواجهه با شرایط نامساعد، تصمیم‌گیری سریع و درست امکان‌پذیر باشد.

آمادگی جسمانی و ذهنی برای صعود ایمن

آمادگی جسمانی و روانی به اندازه تجهیزات اهمیت دارد و نقش مستقیم در کاهش خطرات صعود ایفا می‌کند. تمرینات جسمانی شامل پیاده‌روی‌های طولانی با کفش و کوله سنگین، تمرینات مقاومتی و تقویتی عضلات پا و هسته بدن و تمرینات تعادل و انعطاف، توان بدنی کوهنورد را افزایش می‌دهند. آشنایی با نشانه‌های ارتفاع بالا مانند سردرد، سرگیجه و حالت تهوع و روش‌های پیشگیری از آن‌ها، از جمله بالا رفتن تدریجی، مصرف آب کافی و استراحت منظم، حیاتی است.

آمادگی ذهنی نیز شامل مدیریت استرس، حفظ تمرکز و توانایی تصمیم‌گیری سریع در شرایط بحرانی می‌شود و افراد آماتور باید تمرین کنند که در شرایط سخت بتوانند خونسردی خود را حفظ کنند و تصمیم درست بگیرند. تمرینات شبیه‌سازی شرایط سخت و مواجهه با مشکلات کوچک در تمرین‌های قبل از صعود، باعث می‌شود که آماتورها بتوانند در شرایط واقعی با اعتماد به نفس بیشتری عمل کنند.

تجهیزات پشتیبان ایمنی

تجهیزات نقش پشتیبان ایمنی دارند اما نمی‌توانند جای حضور گروه یا تصمیم‌گیری درست را بگیرند. لباس و کفش مناسب شامل لایه‌بندی بدن برای حفظ گرما و محافظت از سرما و کفش مقاوم و ضدلغزش است. تجهیزات ایمنی اضطراری شامل کلاه ایمنی، باتوم، کرامپون در مسیرهای یخ‌زده، جعبه کمک‌های اولیه و چراغ قوه می‌شود. همچنین همراه داشتن خوراکی و آب کافی برای حفظ توان بدن و ابزار ناوبری و ارتباطی مانند نقشه، قطب‌نما، جی‌پی‌اس و تلفن همراه با پاوربانک ضروری است. نحوه استفاده صحیح از تجهیزات اضطراری، تمرین پیش از صعود و آشنایی با کاربرد هر ابزار می‌تواند در مواقع بحرانی جان کوهنورد را نجات دهد و به ویژه برای آماتورها تجربه‌ای امن‌تر ایجاد کند.

همراهی گروه و تقسیم مسئولیت‌ها

صعود گروهی مزایای زیادی دارد و همراهی هم‌گروه‌ها در مواقع خستگی یا مصدومیت امکان کمک فوری را فراهم می‌کند. توزیع تجهیزات و منابع بین اعضا باعث مدیریت بهتر آب و خوراک می‌شود و تصمیم‌گیری جمعی برای ارزیابی مسیر و شرایط جوی احتمال اشتباه را کاهش می‌دهد. همچنین گروه می‌تواند در مواجهه با بارش، باد یا مه سنگین، محل امن پیدا کند و صعود را به تعویق بیندازد. تقسیم مسئولیت‌ها بین اعضا، شامل نگهداری تجهیزات اضطراری، نظارت بر وضعیت یکدیگر و ثبت زمان‌بندی، می‌تواند خطرات احتمالی را به حداقل برساند و امنیت جمعی را افزایش دهد.

توصیه‌های عملی برای آماتورها

برای آماتورها توصیه می‌شود هرگز تنها صعود نکنند و حتی مسیرهای کوتاه یا شناخته‌شده را با همراه طی کنند. همراه داشتن نقشه و GPS، بررسی مسیر و نقاط بحرانی، برنامه غذایی و آب کافی، زمان‌بندی مناسب برای صعود و کنترل شرایط جوی، همگی از الزامات ایمنی هستند. تمرین تجهیزات اضطراری و آمادگی ذهنی نیز بسیار مهم است؛ نحوه استفاده از کرامپون، باتوم، جعبه کمک‌های اولیه و هدلامپ باید قبل از صعود تمرین شود و در شرایط سخت، اضطراب و خستگی مدیریت شود. توجه به تغییرات هوا، نشانه‌های محیطی و توان بدنی خود می‌تواند از وقوع حادثه جلوگیری کند و تصمیم‌گیری سریع در مواقع بحرانی اهمیت بالایی دارد.

درس‌های کلیدی

حادثه طاهره حاصلی یادآور این حقیقت است که کوهنوردی بدون آمادگی، همراه و توجه به شرایط جوی، حتی برای افراد با تجربه، خطرناک است. تجهیزات مناسب نقش پشتیبان دارند اما تصمیمات درست، همراهی گروه و پیش‌بینی هوا از اهمیت بیشتری برخوردارند. رعایت نکات ایمنی، آمادگی جسمانی و ذهنی و آشنایی با تجهیزات و مسیر، تجربه صعود را به شکل چشمگیری امن‌تر و لذت‌بخش‌تر می‌کند. با رعایت این اصول، صعود به قله تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود و آماتورها می‌توانند خطرات احتمالی را به حداقل برسانند.

برای کوهنوردی به چه تجهیزاتی نیاز دارید؟

برای انجام دادن یک کوهنوردی ایمن و مطمئن بایستی وسایل مورد نیاز این ورزش جذاب و پرریسک را به همراه داشته باشید. اینکه برای کوهنوردی چه وسایلی نیاز دارید بستگی به مسیری که می‌خواهید طی کنید و مدت زمانی که قصد دارید در کوهستان بمانید دارد. اگر علاقه‌مند به صعود قله‌های کوچک و بزرگ هستید باید در زمان صعود وسایل کوهنوردی را همراه داشته باشید تا به سلامتی خود آسیب نزنید و از کوهنوردی خاطره خوبی داشته باشید.