تعطیلات هدفمند؛ شرط لازم توسعه گردشگری داخلی

به گزارش بهار زاگرس، به تازگی مرکز پژوهش‌های مجلس که به بررسی وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترس‌پذیری برای اقشار مختلف جامعه و ارائه بسته تقنینی پرداخته، به موضوع ساماندهی تعطیلات رسمی کشور نیز اشاره کرده است. در این گزارش آمده که در تقویم همه کشورهای جهان، تعطیلات رسمی از مجموع تعطیلی آخر هفته و تعطیلی مناسبتی تشکیل می‌شود.

تعداد تعطیلات آخر هفته و مناسبتی در اکثر کشورهای جهان بین ۱۱۰ تا ۱۲۹ روز است، اما این تعداد در ایران با احتساب ۲۶ روز تعطیلی رسمی و ۵۲ روز تعطیلی روز جمعه ۷۸ روز می‌شود. حتی اگر پنجشنبه‌های نیمه تعطیل هم به این تعداد اضافه شود، کل تعطیلات ایران به ۱۰۴ روز می‌رسد، بنابراین در صورت دو روزه شدن تعطیلی آخر هفته، مجموع تعطیلات در ایران به ۱۲۵ روز خواهد رسید که در این صورت‌باز هم از تعطیلات بسیاری از کشورها کمتر است.

ایران یکی از کشورهایی است که از کمترین تعطیلات سالیانه برخوردار است. هرچند آنچه در موضوع تعطیلات در کشور نیازمند توجه است، نه صرفاً تعداد تعطیلات بلکه توزیع، پراکندگی و توالی تعطیلات مذهبی، ملی و حکومتی در تقویم کشور است.

بنابراین توزیع تعطیلات می‌تواند فرصت افزایش صرفه اقتصادی برای ارائه‌دهندگان خدمت و همچنین افزایش کیفیت سفر برای گردشگران را فراهم سازد

یکی از مبانی مهم برای دسترس‌پذیر کردن گردشگری، افزایش و توزیع تعطیلات در تقویم کشور است. باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از خانواده‌ها بر اساس تعطیلات رسمی برای سفرها برنامه‌ریزی می‌کنند. درحالی‌که با تعطیلی یک روزه و توزیع محدود تعطیلات بلندمدت، امکان برنامه‌ریزی سفر به‌شکل محدودی فراهم است. اصلاح الگوی پراکنش تعطیلات بر اساس نیاز اوقات فراغت خانوار اثر معناداری بر سلامت فردی و اجتماعی و بهبود سبک زندگی خواهد داشت.

افزون بر این تعطیلات کافی می‌تواند تغییری مهم برای کاهش مشکلات ناشی از سفر، آلودگی‌هوا و ترافیک باشد. شایان ذکر است گردشگری خدمتی فصلی است و در دوره‌های اوج، به‌دلیل سربارهای زیادی که به عرضه‌کنندگان وارد می‌کند با کاهش کیفیت تجربه گردشگری همراه است. بنابراین توزیع تعطیلات می‌تواند فرصت افزایش صرفه اقتصادی برای ارائه‌دهندگان خدمت و همچنین افزایش کیفیت سفر برای گردشگران را فراهم سازد.

بررسی‌ها نشان داده که افزایش تعطیلات و فارغ شدن از کار، با افزایش تعداد سفر دارای تناسب است

ساماندهی تعطیلات سبب انتخاب مقاصد متنوع‌تری توسط خانواده‌ها خواهد شد. افزایش تعطیلات چند روزه علاوه‌بر تمرکز مکانی، تمرکز زمانی سفرها را نیز از بین می‌برد و ظرفیت بالقوه این بخش را فعال می‌کند. به‌عبارتی با تعطیلی دو روز در پایان هفته، مقاصد محلی و روستایی بیشتر انتخاب شده و حتی با وجود عدم اقامت در این مقاصد، درآمدهای جانبی دیگری برای آنها خواهد داشت. بررسی‌ها نشان داده که افزایش تعطیلات و فارغ شدن از کار، با افزایش تعداد سفر دارای تناسب است.

لایحه اصلاح ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری با رویکرد افزایش تعطیلی آخر هفته و کاهش ساعات فعالیت اداری در مجلس شورای اسلامی در حال رسیدگی است. با وجود این نیازمند پیگیری و ارائه برنامه توجیهی توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در جهت اثرگذاری آن بر گردشگری داخلی است. این ایده می‌تواند با نگرش تجمیع تعطیلات و ساماندهی مکانی و زمانی آن تقویت شود. چراکه تعطیلات بیشتر و هدفمند شرط لازم توسعه گردشگری داخلی بوده، اما شرط کافی آن توجه به پیامدهای احتمالی اقتصادی، محیطی و اجتماعی است.

شایان ذکر است ساماندهی تعطیلات بدون توجه به ابعاد احتمالی ازدحام، مصرف سوخت و تقاضای پنهان گردشگری خودرو محور، در کوتاه‌مدت علیه خود اقدام خواهد کرد. این موضوع هم برای دولت و هم مردم ایجاد بار مالی و هزینه‌های جانبی خواهد کرد. چراکه عاملی برای ایجاد اوج تقاضا برای سوخت و حمل‌ونقل جاده‌ای است و موجب کاهش کیفیت سفرهای مبتنی‌بر خودرو خواهد شد. لذا لازم است تا توزیع آن با توجه به ظرفیت‌های محیطی، توجه به بُعد مسافت و توسعه زیرساخت‌های تکمیلی در شهرهای ظرفیت دار نزدیک به مراکز جمعیتی صورت گیرد.